Ağır Ceza Mahkemelerinin Görevleri Nelerdir?

Yaşam

Ağır ceza mahkemeleri, ceza dâvalarına bakan asliye mahkemelerinin en yükseğidir. Ağır ceza mahkemeleri, kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, türk ceza kanununda yer alan yağma(tck m.148), irtikap (tck m.250/1 ve 2), resmi belgede sahtecilik (tck m.204/2), nitelikli dolandırıcılık (tck m.158), hileli iflas (tck m.161) suçları ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve "10 yıldan fazla" hapis cezalarını gerektiren suçlarla iligli dava ve işlere bakmakla görevlidirler. Ele aldıkları dâvaların cezaları daha ağır olduğundan, ağır ceza mahkemeleri adını almışlardır.

Asliye mahkemeleri birer hakimli olduğu halde, ağır ceza mahkemelerinde bir başkan, iki üye ve bir savcı bulunur. Ağır ceza mahkemelerinin göreceği dâvalarda önce savcı, hazırlık sorgusu yaparak, suç olup olmadığını tespit eder. Suçlu olduğuna kanaat getirince sorgu hâkimine ilk tahkikatı yaptırır. İlk tahkikat, suç olduğu noktasında birleşince ağır ceza dâvası başlar ve sanık suçlu görülürse mahkûm olur, görülmezse beraat eder.

Ağır ceza mahkemesi, ilk derece ceza yargılamasında kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan mahkemedir. Ağır ceza mahkemesinin görevi, 5235 Sayılı Kanun md. 12’de düzenlenmiştir.

İşlenen herhangi bir suçun ağır ceza mahkemesinin yargılama görevine giren suçlardan olup olmadığı 5235 Sayılı Kanun’un 12. maddesinin suç vasfı ve ceza miktarı yönünden getirdiği kriterleri dikkate alınarak belirlenir. Ağır ceza mahkemesinin görevi kapsamına girdiği açıkça belirtilmeyen suçlara asliye ceza mahkemesi bakmakla görevlidir. Sanık, 18 yaşından küçük ise, yargılama görevi çocuk ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

Ağır Ceza Mahkemeleri Hangi Davalara Bakmakla Görevlidir?

Özel kanunlar açıkça ayrı bir suça daha bakma görevi vermediği müddetçe, ağır ceza mahkemeleri aşağıdaki suçlara bakmakla görevlidir:
- Yağma (Gasp) suçu (TCK md. 148, 149),
- Kasten adam öldürme suçu (TCK md. 81, 82),
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu (TCK md. 87/4),
- Taksirle ölüme neden olma (TCK md. 85/2),
- İrtikap suçu (TCK md. 250/1 ve 2),
- Zimmet suçu (TCK md. 247),
- Rüşvet suçu (TCK md. 252),
- Resmi belgede sahtecilik suçu (TCK md. 204/2),
- Nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK md. 158),
- Hileli iflas suçu (TCK m. 161).
5237 Sayılı TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlardan TCK md. 318, 319, 324, 325 ve 332 kapsamındaki suçlar, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlardan değildir. Ancak bölümlerde yer alan aşağıdaki suçlara dair davalara bakma yetkisi ağır ceza mahkemesine aittir:
- Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
- Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
- Milli savunmaya karşı suçlar,
- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
- 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren siyasi suçlar.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren tüm suçlara ilişkin davalara bakma görevi ağır ceza mahkemesine aittir (5235 Sayılı Kanun md. 12).

Ağır Ceza Mahkemeleri Nasıl ve Nerelerde Kurulur?

Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığın tarafından kurulur (5235 sayılı Kanun md. 9).

Ağır ceza mahkemesinin yargılama yapma yetkisi diğer mahkemelerden daha geniş tutulabilir. Yani, ağır ceza mahkemesi birden fazla adliye çevresinde işlenen ağır cezalık suçlara bakabilir. Örneğin, İstanbul ili Bakırköy ilçesi ağır ceza mahkemesi yargı çevresi, Küçükçekmece ve Büyükçekmece adliyeleri çevresinde işlenen ağır cezalık suçları da kapsamaktadır.

Ağır Ceza Mahkemelerinin Soruşturma Aşamasındaki Görevleri Nelerdir?

Ağır ceza mahkemelerinin esas görevleri kovuşturma aşaması ile ilgili olmakla birlikte kişi özgürlüğünü ilgilendiren önemli konularda karar alma yetkisi de bu mahkemelere verilmiştir. Ağır ceza mahkemelerinin soruşturma aşamasındaki görevleri şunlardır:

Telekomünikasyon yoluyla iletişimin dinlenmesi,, kayda alınması ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi ağır ceza mahkemesi tarafından oy birliğiyle karar verilmesi halinde mümkündür. İtiraz üzerine bu tedbire karar verilebilmesi için de oy birliği aranır (CMK md.135-1).
Ağır ceza mahkemesi tarafından bir soruşturmayla ilgili oy birliği ile gizli soruşturmacı görevlendirilebilir. İtiraz edilmesi üzerine bu soruşturma tedbirine karar verilebilmesi için de oy birliği aranır (CMK md. 139/1).
Ağır ceza mahkemeleri sanık veya şüphelinin teknik araçlarla izlenmesine oy birliğiyle karar verebilir. İtiraz edilmesi üzerine bu soruşturma tedbirine karar verilebilmesi için de oy birliği aranır (CMK md. 140/2).
Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoymaya ağır ceza mahkemesince oy birliğiyle karar verilir. İtiraz edilmesi üzerine bu soruşturma tedbirine karar verilebilmesi için de oy birliği aranır (CMK md. 128/9).
Ağır ceza mahkemesinin görevi kapsamına giren önemli işlerden biri de Cumhuriyet savcılıkları arasındaki yetki uyuşmazlıklarını ela alarak çözmesidir (CMK md. 161/7)

Ağır Ceza Mahkemesinin Yapısı Nasıldır?

Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır ve karar verir. Duruşmalara mahkeme başkanı ve iki üyeden oluşan mahkeme heyeti ile savcının katılımı zorunludur (5235 Sayılı Kanun md. 9)

Ağır ceza mahkemesinde tüm kararlar müzakere yolu ile verilmelidir. Karara katılacak üye hakimler müzakerede görüşünü söyler, mahkeme başkanı müzakereyi yöneterek oyları toplar ve kararı açıklar (CMK md. 228).

Ağır Ceza Mahkemelerinin Hangi Kararlarına İtiraz Edilebilir?

İtiraz kanun yolu, ilk derece mahkemesinin verdiği bir kararın aynı derecede yer alan bir başka mahkeme tarafından değerlendirilmesi için öngörülmüştür. Örneğin, tutuklamaya itiraz edilmesi halinde aynı derecede yer alan başka bir mahkeme, tutuklama kararının yerinde olup olmadığını denetler.

Ağır ceza mahkemelerinin davayı sonuçlandırmayan ara kararlarına karşı da itiraz kanun yoluna başvurulabilir. Örneğin, tutuklama, yakalama, el koyma, tutukluluğun devamı kararları aleyhine itiraz kanun yoluna başvurulabilir.

Ağır ceza mahkemesi ile başkanı tarafından verilen kararlar hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.

Ağır ceza mahkemesi kararlarına itiraz süresi tefhim (öğrenme) veya tebliğden itibaren 7 gündür (CMK md. 268/1

Ağır ceza mahkemesi tarafından verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararlarına karşı itiraz kanun yoluna başvurmak mümkündür.

Ağır Ceza Mahkemelerinin Kararlarına Karşı İstinaf Başvurusu

İstinaf, ağır ceza mahkemesi kararının hem maddi olay yönünden hem hukuki yönden üst dereceli istinaf mahkemesi tarafından denetlenmesidir.

Ağır ceza mahkemelerinin davayı neticelendiren, yani hüküm niteliğindeki kararlarına karşı şartları varsa istinaf kanun yoluna başvurulabilir. 15 sene ve daha fazla hapis cezaları istinaf mahkemesi tarafından kendiliğinden temyiz incelemesine tabi tutulur.

Ağır ceza mahkemesi kararlarına karşı istinaf kanun yoluna başvurma hakkının istisnaları şunlardır:

3.000 TL veya daha az adli para cezasına ilişkin hükümler aleyhine istinaf kanun yoluna gidilemez.
Üst sınırı 500 günü (yaklaşık 10.000 TL) geçmeyen adli para cezasını gerektiren suçlar nedeniyle verilen “beraat kararları” kesindir. Bu kararlar aleyhine istinaf başvurusu yapılmaz. (CMK md. 272/3-b).

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçların büyük bir kısmında avukat ile temsil zorunludur. Bu nedenle, davanın bir ceza avukatı aracılığıyla takip edilmesi iddia faaliyeti ve savunma hakkının sağlanması açısından yararlı olacaktır.