Sinir sistemi nedir? Sinir sistemi hakkında merak edilenler

Sinir sistemi veya sinir ağı, canlıların içsel ve dışsal çevresini algılamasına yol açan, bilgi elde eden ve elde edilen bilgiyi işleyen, vücut içerisinde hücreler ağı sayesinde sinyallerin farklı bölgelere iletimini sağlayan, organların, kasların aktivitelerini düzenleyen bir organ sistemidir. Sinir sistemi iki bölümden oluşur. Merkezi sinir sistemi (MSS) ve çevresel sinir sistemi (ÇSS). MSS, beyin ve omurilikten oluşur. ÇSS, MSS'yi vücudun diğer tüm kısımları ile bağlayan uzun fiberlerden oluşur. ÇSS, motor nöronları, dolaylı istemli hareket, otonom sinir sistemi, sempatik sinir sistemi, parasempatik sinir sistemi, düzenli istemsiz işlevler ve enterik sinir sisteminden oluşur.

İnsan türü için Beyin diğer beyin organına sahip canlı türlerine göre dikkate değer biçimde, düşünce ve hormonal sistemle birlikte çalışarak duygu üretir. Sinir sistemi,süngerler dışında çoğu çok hücreli hayvanlarda bulunur. Fakat çok karmaşık yapıya sahiptir. Sinir sistemi olmayan çok hücreli organizmalar, süngerler, placozoalar ve mesozoalar çok basit vücut yapısına sahiptir. Taraklılar ve knidliler (örn, anemones, hydras, corals ve denizanalarındaki) sinir sisteminde farklı bir sinir ağı vardır. Birkaç solucan türü hariç, diğer tüm hayvan türlerinde, bir beyin ve bir omurilikten (veya paralel çalışan iki omurdan) oluşan sinir sistemi vardır. Bunlardaki sinirler, beyin ve omurilikten dağılır. En basit solucanlarda sinir sistemi, birkaç yüz hücreden oluşurken, insanlarda 100 milyarlarca sinir hücresi (nöron) bulunur.

Sinir sisteminin en basit işlevi, bir hücreden diğerine veya vücudun bir parçasından diğerlerine sinyal iletmektir. Sinir sisteminin işlev bozukluğu çok çeşitli biçimlerde olabilir. Bunlara genetik bozukluk, travma, zehirlenme, fiziksel yaralanma, enfeksiyon veya erken yaşlanma (progeria) örnek verilebilir. Ayrıca sinir sistemi ile ilgili menenjit, şizofreni, Alzheimer hastalığı, kortikal görme bozukluğu, Parkinson hastalığı, epilepsi (sara), multipl skleroz (MS) gibi hastalıklar vardır. Tıpın nöroloji ihtisas alanı sinir sistemi bozukluğunun nedenleri ile ilgilenir ve bozukluğu önlemek için araştırma ve müdahale yapar. Çevresel sinir sisteminde, en yaygın meydana gelen problem türü, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkan sinir iletimi arızasıdır. Bunlara diyabet nöropati ile sinir hücreleri kaybına neden olan multipl skleroz ve amyotrofik lateral skleroz örnek verilebilir.

Nörobilim, sinir sistemi ile ilgilenen bir bilim dalıdır.

Sinir sistemi, beyincik, beyin, omurilik, çevre sinirler ve kafa sinirlerinden oluşur. Belirtilen bu bölgelerin etkilenmesi sonucunda, sinir sorunları ortaya çıkmaya başlar. Sinir sistemi denilen bölgede meydana gelebilecek en ufak hasar bile, önemli ve kalıcı olabilecek sorunlara yol açabilir.

Sinir hastalıkları ise fonksiyonel ve yapısal olmak üzere iki gurupta değerlendirilir. Sinir hastalıkları doğuştan gelebildikleri gibi sonradan yaşanan gelişmelerle birlikte ortaya çıkabilir.

Sinir sistemi adı, lifleri silindirik olarak saran sinirlerden türetilmiştir. Lifler beyin ve omurilikten doğar ve dallanarak vücudun her bir parçasını donatır. Bir mikroskop vasıtasıyla, sinir hücrelerinin aksonları görülebilir.

Omurgalılarda, embriyonik nöral gelişim dönüm noktaları, kök hücredeki sinir hücrelerinin oluşması ve ayrışması, embriyoda olgunlaşan sinir hücrelerinin oluştukları yerden son konumlarına göç etmesi, sinir hücrelerindeki akson uçlarının ortaya çıkması örnek olarak gösterilebilir.

Tüm bilateria hayvanlarda gelişimin gastrulasyon evresinde oluşan gastrula bir disk şeklindedir ve üç tabakadan meydana gelmiştir. En içteki tabakaya endoderm denir ve sindirim sisteminin iç yüzeylerini, pankreası, karaciğeri, solunum sistemini oluşturur. Ortadaki tabakaya mezoderm denir ve kasları, cinsiyet organlarını, iç organların dış yüzeyini, iç deriyi, kemik dokuyu ve kıkırdak dokuyu, kalp ve kan damarlarını oluşturmaktadır. En dıştaki tabakaya ektoderm denir ve deri, tırnaklar, saç ve dişlerin yanı sıra merkezi sinir sistemi, beyin ve dış salgı bezlerini oluşturur.

Merkezi sinir sistemi (MSS), büyük fiziksel ve kimyasal bariyerler tarafından korunur. Fiziksel olarak beyin ve omurilik meninksler (beyin ve omurilik zarı) ile çevrilmiştir. Kimyasal olarak ise, beyin ve omurilik, kan-beyin bariyeri ile korunur.

Sinir Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

• Sinir sisteminde meydana gelebilecek sorunlar veya doğuştan gelen problemler, çeşitli sinir sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir.
• Felç: Hareket sağlayan sinirlerin hasar görmesi sonucu felç durumu yaşanır. Beyin içerisindeki kan dolaşımı yetersiz duruma gelir.
• Epilepsi: Beyin sinir bölgesinin hasar alması nedeniyle, ataklar şeklinde krizler oluşmaya başlar.
• Parkinson: Ellerin titremesine neden olan bu rahatsızlığın nedeni, beyin sinir hücrelerinin görevlerini yerine getirememesi sonucunda oluşmaya başlar.
• Dil Felci: Sinir sisteminde yaşanan sorunlardan sonra, dilin artık işlevini yerine getirememesi durumudur.
• Menenjit: Omurilik ve beyni örten zarların zarar görmeleri sonucunda, meydana gelen rahatsızlıktır.
• Çocuk Felci: Sinirlerin ve kasların kasılmasına neden olan çocuk felci, bakteriler dolayısıyla meydana gelir.
• Anosmi: Anosmi rahatsızlığında, koku sinir bölgesi hasar görmüştür. Bu nedenle hastanın koku alma duyuları kaybolur.
• Sinirsel Hazımsızlık: Sinir sisteminde meydana gelen düzensizlik ve çalışma kabiliyetinin kaybolmasıdır. Bu rahatsızlık, sinir sisteminin başlı başına çalışma eksikliğinden kaynaklanır.
• Afoni: Konuşmak için görev gören kasların ve sinir bölümünün zarar görmesi nedeniyle, afoni problemi meydana gelebilir.
• Denge Bozukluğu: Sinir bölgesinde hasarların meydana gelmesi, kişinin dengesinin bozulmasına neden olur.
• Akıl Hastalığı: Davranışlarda ve düşüncelerde meydana gelen sorunlarda dolayı ortaya çıkar. Kesin kaynağı araştırılma aşamasındadır.
• Demans: Alzheimer öncesinde meydana gelen unutkanlık rahatsızlığıdır.
• Alzheimer: Sinirlere bağlı olarak oluşur. Uzun ve kısa süreli unutkanlık hastalığıdır.
• Uyku Bozuklukları: Sinirlerde yıpranma meydana geldiğinde, uyku bozukluğu rahatsızlığı ortaya çıkabilir.

Sinir Sistemi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Sinir sisteminde meydana gelebilecek rahatsızlıkların her biri kendi alanında çok ciddidir. Bu sorunların meydana gelmesi, genellikle bazı belirtiler aracılığıyla görülebilir. Ancak her rahatsızlığın kendine göre belirtileri olduğu unutulmamalıdır.

• Hafıza kaybı yaşanması.
• Eller, parmaklar ve kollarda yaşanabilecek uyuşma durumları.
• Sıklıkla yaşanabilecek bayılma durumları.
• Konuşma biçiminde yaşanabilecek bozukluklar, sinir sistemi hastalıklarının belirtileri arasında sayılabilir.
• Hareketlerde yaşanan bozulmalar da sinir sistemi rahatsızlık belirtileri arasındadır.
• Erken yaşlanma belirtileri de bunlar arasında sayılabilir.

Sinir Sistemi Neden Hasar Görür?

Sinir sisteminde meydana gelen rahatsızlıklar, genellikle sonradan çevresel faktörlere dayalıdır. Kişinin yaşayabileceği ağır travmalar, peş peşe sorunlar minimum 1-2 neden arasında sayılabilir. Sinir sisteminin genel olarak hasar görme sebebi, kişinin kontrolü altında olmaz. Kişi sinir sistemini kontrol altına alamadığından, kişinin kendisi bunları tedavi edemez.

Sinir Sistemi Hastalıklarının Tedavisi?

Uzun süreli ilaç tedavileri veya psikolojik anlamda alınacak destekler, sinir sistemi rahatsızlıkları için uygulanan tedavi yöntemlerinden bazılarıdır. İleri aşama tedavileri henüz geliştirilmediği için genellikle sorunlara kalıcı çözümler bulunamaz. Bazı sinir sistemi rahatsızlıklarında ise ufak tedavi yöntemleri bile bulunmaz.

• Doktor kontrolüne olma ve yaşanan gelişmelerle ilgili bilgileri uzman kişiye aktarma,
• Bilinç düzeyi, sinir sisteminde yaşanabilecek rahatsızlıkların önüne geçebilecek faktörler arasında yer alır. Sinir sistemi hastalıkları tedavisi için uzman bilgi almak oldukça önemlidir.